Unuiĝo Franca por Esperanto
Biblioteko Hippolyte Sebert
retroiri al la prezenta paĝo en Esperanto
Ligiloj en ĉi-tiu paĝo :
La starigo de tiu grava verko trudis al ni laboron malfacile takseblan. Elektita laboristaro devis sin dediĉi al ĝi dum pluraj jaroj, kaj nur dank’al multaj oferoj ni povis ĝin plenumi. Tial, publikigante ĝin, ni kun ĝojo opinias, ke ni faris ĉion eblan por atingi la perfektecon. Ni estas konvinkitaj, ke ne vana estos nia penado. Justan rekompencon ni trovos en la servoj, kiujn faros tiu verko.
Per la INTERNACIA KODO LUGAGNE oni telegrafas kiel oni parolas, kaj oni samtempe parolas 7 lingvojn, nome :
FRANCA, ANGLA, HISPANA, GERMANA, PORTUGALA, ITALA, ESPERANTA.
La ekspedanto ne zorgu pri la traduko ; li bezonas koni nur la patran lingvon.
La konvenciaj vortoj de la INTERNACIA KODO LUGAGNE mem tradukiĝas sub la okuloj de la adresato, aŭtomate en lian lingvon aŭ en kiun ajn lingvon laŭ lia plaĉo. Tiamaniere tiu verko ebligas al ĉiu ajn sin komprenigi tutmonde.
La negocistoj bezonis antaŭ ĉio racian kaj praktikan verkon ; tiun bezonon respondas la INTERNACIA KODO LUGAGNE.
La nuntempaj ĝeneralaj kodoj baziĝas sur la principo de tute pretaj frazoj. Tiu principo estas malĝusta, ĉar ĝia apliko permesas nur la starigon de verkoj en kiuj oni tre malofte trovas la frazon, kiu precize esprimas la difinitan ideon transmetotan. El tio sekvas ŝanceliĝoj, esploroj, tio estas perdita tempo, plej ofte sen rezultato.
Tiu ĉefgrava maloportunaĵo estas unu el la kialoj de la INTERNACIA KODO LUGAGNE. Dank’al ĝi ne plu ekzistas ia ŝanceliĝo, esploro, tempoperdo : ĝi ebligas ĉion diri precize kaj simple, ĉar la ideoj ne plu estas premataj en kliŝaj frazoj ; per ĝi ili retrovas la forton kaj la precizecon, la flekseblecon kaj la subtilecon. Ĝi estas simpla, rapida, fidela kaj preciza organo de ĉiuj cirkonstancoj.
La INTERNACIA KODO LUGAGNE estas la fotografilo kaj la interpretilo de la parolo :
| SUBJEKTO (aŭ alia) : | 3 literoj |
| VERBO je tempo (aŭ alia) : | 3 literoj |
| KOMPLEMENTO (aŭ alia) : | 3 literoj |
La tiel formita konvencia vorto finiĝas per deka litero kiu permesas konstati kaj korekti aŭtomate ĉian eblan eraron en la transmetado.
ĉiuj indikoj (vortoj, verboj, esprimoj, datoj, kvantoj, produktoj, propraj nomoj, ktp) povas sendiference esti grupigataj tiel ke, en certaj okazoj, la ideoj de du plenaj frazoj tradukiĝas per unu sola vorto.
Tiu principo estis jam spertita en la CODE ENCYCLOPÉDIQUE G. L. redaktita nur en franca lingvo. La sukceso de tiu verko instigis nin al la starigo de la INTERNACIA KODO LUGAGNE.
Al ni profitas ne nur la sperto de niaj antaŭuloj, sed ankaŭ nia propra sperto, kiu entute ebligas al ni publikigi verkon perfektan principe kaj aplike.
Ĉiu grupo de tri literoj signifas vorton ; tiu vorto estas tradukita sur la sama linio de nia kodo france, angle, hispane, germane, portugale, itale, esperante. El tio sekvas ke niaj konvenciaj triliteraj grupoj formas kvazaŭan internacian lingvon.
La klasigo de la vortoj estas kiel eble plej simpla kaj rapida por la esploroj : pure alfabeta vico kiel en la vortaro.
La tre zorgaj studoj, kiujn ni devis fari por difini severe ekzaktajn tradukojn de la komercaj esprimoj (tiaj tradukoj estas troveblaj en nenia verko) montras la superecon de nia kodo, kiel komerca vortaro.
Kun ĉiuj esprimoj, teknikaj kaj komercaj vortoj, la INTERNACIA KODO LUGAGNE estas vasta universala komerca vortaro.
La ideo de tia verko estas simpla kaj maltima.
ĝia realigo prezentis grandegajn malfacilaĵojn, kiuj feliĉe povis esti tute venkitaj dank’al la intima kunlaborado de lingvistoj, komercistoj, ŝipekipistoj, industriistoj, financistoj, inĝenieroj, plej bonaj profesoroj de lingvoj kaj specialistoj de la koda scienco.
La malnovaj ĝeneralaj kodoj liveris maksimume 100.000 frazojn. La INTERNACIA KODO LUGAGNE donas senliman kombinadon de vortoj.
Por senkonteste montri la superecon de nia kodo, sufiĉus la profitoj de ĝia simpla kaj facila uzado, la senlimeco de la kombinaĵoj, la sekureco pro la korektado de la eraroj, la kuno de la esprimoj en 7 lingvoj. Al tio oni ankoraŭ devas aldoni la ŝparon, kiu rezultas el la principo mem de l’kodo kaj de ĝia perfekta efektivigo : la INTERNACIA KODO LUGAGNE garantias ŝparon de almenaŭ 40 % je la malnovaj ĝeneralaj kodoj.
Krom tio, ĝi enhavas :
1° En blanko kodon kiu ebligas komerciistojn telegrafi kion ili bezonas kun la maksimumo da ŝparo ;
2° Sciigojn pri telegrafa korespondado ;
3° Tabelon de ekvivalenteco de la ĉefaj monaj sistemoj ;
4° Tabelojn unuecigantajn la ĉefajn pezojn kaj mezurojn.
Per ĉi tio ni celis ke l’INTERNACIA KODO LUGAGNE fariĝu vera internacia ligilo, kaj estu necesega en ĉiu oficejo kaj eĉ ĉe privatuloj ne nur kiel kodo sed ankaŭ kiel komerca Vortaro kaj Enciklopedio.
Tia prezentiĝas nia verko. Ni havas la certecon, ke ĝi respondas la bezonojn, kiuj trudis ĝian kreadon.
Nia tasko nun finiĝis. Ni atendas de ĉiu kaj de ĉiuj helpon por doni al ĝi la propagandon kiun meritas ĝia valoro kaj ĝia intereso.
La starigo kaj la presado de tiu verko postulis plej detalajn zorgojn. Tamen, ni insiste petas ke oni bonvolu senprokraste nin informi pri ĉiu konstatita eraro.
| kun | 32 | caw | |
| nia | +32 | ovy | |
| kodo | +25 | eor | |
| =89 | = f | } cawovyeorf | |
| ŝpar(aĵ)o, ekonomio | 38 | ikt | |
| kvardek | +40 | sul | |
| procento (%) | +23 | dyc | |
| =101 | = s | } iktsuldycs | |
| minimumo | 29 | ofl | |
| atingi, ating(ita)-(inta)a | +35 | ozy | |
| sur, pri | +43 | wep | |
| =107 | = y | } oflozywepy | |
| ĉiuj | 28 | xai | |
| malnova, maljuna | +27 | awi | |
| kodo | +25 | eor | |
| =80 | = w | } xaiawieorw | |
| vi povas | 32 | ryb | |
| ankaŭ | +15 | bye | |
| korespondi, korespond(ita)-(inta) (leteroj, k.t.p.) | +35 | gaw | |
| =82 | = y | } rybbyegawy | |
| kun | 32 | caw | |
| ĉiuj | +28 | xai | |
| lando | +48 | pzu | |
| =108 | = z | } cawxaipzuz |
cawovyeorf iktsuldycs oflozywepy xaiawieorw rybbyegawy cawxaipzuz
Kun nia kodo ŝparo 40 % minimumo atingita sur ĉiuj malnovaj kodoj. Vi povas ankaŭ korespondi kun ĉiuj landoj.
Redakti telegrafotan tekston en la plej konciza maniero, kvazaŭ se ĝi devus esti sendota sen la helpo de kodo (1).
(1) La ekspedinto ne bezonas zorgi ĉu lia korespondanto konas la lingvon en kiu la telegramo estas redaktita je sendo. Per ĝia taŭga aranĝo, nia kodo aŭtomate donos tradukon en lingvo de la ricevanto.
Ekzemple tiu frazo :
« Se vi ne estos interkonsentite vi petos vendadon per aŭkcio de la difektita maizo. »
povas esti resumata ĉi tiel sen ŝanĝo de la senco :
« En la okazo de malkonsento petu aŭkcia vendo difektita maizo. »
Serĉi PARTO I (paĝoj 8 ĝis 77) ĉe ĝia alfabeta loko ĉiun el la vortoj aŭ esprimoj konstruantaj transsendotan frazon ;
Enskribi kontraŭe la grupojn kaj nombrojn de du ciferoj kiuj korespondas :
| En la okazo de | dui | 17 | |
| malkonsento | hme | 30 | |
| petu | hfa | 23 | |
| duihmehfa | 70 | = l | |
| aŭkcia vendo | yam | 23 | |
| difektita | cav | 31 | |
| maizo. | nob | 28 | |
| yamcavnob | 82 | = y |
Aranĝi kiel ĉi supre tiujn grupojn triope por konstrui konvenciajn vortojn po 9 literoj kaj adicii valorojn.
Al ĉiu vorto oni devas aldoni dekan literon (pruva litero).
Sin returni pri ĉi tio je PARTO I, paĝo 7.
Dismeti ĉiun konvencian vorton ricevitan, per triliteraj grupoj komencante maldekstre :
duihmehfal { dui / hme / hfa / l
yamcavnoby { yam / cav / nob / y
Sin alturni je PARTO A (paĝoj 8 ĝis 213), kie tiuj grupoj estas klasigitaj en alfabeta ordo.
Preni ilian signifon el tabelo de la lingvo kiun oni konas :
| 17 | dui | En la okazo de |
| 30 | hme | malkonsento |
| 23 | hfa | petu |
| 70 | = l | |
| 23 | yam | aŭkcia vendo |
| 31 | cav | difektita |
| 28 | nob | maizo |
| 82 | = y |
Aranĝi kiel ĉi supre la grupojn, ilian tradukon kaj la valoron de ĉiu el ili kaj adicii la valorojn.
Sin alturni poste je PARTO I (paĝo 7), al tabelo de la pruva litero por kontroli ĉu la telegramo estas rekte transdonita.
En blanko. — Nia verko devas utili al tre multe da diversaj komercoj, tiamaniere ĝi ne povis enhavi krom la specaraj nomoj de precipaj produktoj, la nomojn de subproduktoj kiujn oni uzas en la komerca fako.
Ni do rezervis je la fino de ĉia ekkomenca litero marĝenon de 5 grupoj en blanko, por ke la komercistoj kiuj uzas nian kodon povu aldoni la nomojn de produktoj aŭ teknikajn vortojn specialajn por ilia negoco.
Por utili tiujn en blanko interspacojn, estos do necese ke la komercistoj antaŭe interkonsentu kun iliaj korespondantoj pri la elekto kaj loko de la aldonotaj vortoj.
Vortoj en parentezoj. — La parentezoj kiujn oni renkontas en nia verko, sciigas ke la vortoj tie enfermitaj povas esti prenataj aŭ ne, laŭ la senco de la frazo aŭ la neceso de ĝia gramatika konstruado :
Ekzemple : (kun) balasto ; (ili) aĉetas
Verboj. — Ni tute konjugaciis la helpajn verbojn, kaj en la ĉefaj tempoj, la plej uzatajn de la komercistaro.
De la aliaj verboj, ni nur donis infinitivon kaj pasintan participon kontraŭ sama grupo trilitera.
Preskaŭ ĉiam, tiu infinitivo kaj pasinta participo sufiĉas kaj la senco de la frazo montras kiun el ili oni devas preni.
Ekzemple : afero (konkludi, konklud(ita)-(inta))
ĉu vi povas (konkludi, konklud(ita)-(inta)) aferon ?
La pasinta participo povas esti uzata kune kun unu el la formoj de helpa verbo :
Ekzemple : ni estas (konkludi, konklud(ita)-(inta)) aferon
Tamen, estos ĉiam eble al niaj klientoj montri per aldono de trilitera grupo, je kia formo, tempo kaj persono, devos esti uzata la nekonjugaciita verbo, aŭ neplenume konjugaciita en nia kodo. Sin alturni pri tio al tabelo de konjugacio de la verboj, je PARTO I (paĝo 79).
Konvencia vortfarado. — Kiam, konvencia vorto kiel estas klarigita ĉi supre, ŝajnas malfacile prononcebla, sufiĉas por ke ĝi fariĝu elparolebla :
1° ĉu renversi la ordon de la grupoj, farantaj tiun vorton ;
2° ĉu anstataŭi unu el tiuj grupoj per alia grupo samsenca ;
3° aŭ intermeti en taŭgan lokon, la grupon oue 11 kiu estas rezervita pri tio.
Tiun grupon oni ĉiam bezonas uzi kiam unu el aŭ aliaj rimedoj ĉi supre eldiritaj ne estas utila.
Ni rimarkigas ke, plej ofte, la nombro de la transsendotaj grupoj, ne estanta dividebla laŭ 3, la lasta vorto fariĝas nur per unu aŭ du triliteraj grupoj.
La intermeto de la grupo oue (eĉ dufoja) en la aron de tia telegramo do plikarigas preskaŭ neniam la koston de transsendo.
Alisencaj vortoj lokataj kontraŭ sama grupo. — Nia klientaro iafoje trovos en vortareto, aldonite kun la vorto serĉita kaj kontraŭ sama grupo, alian vorton alisencan.
Nin trudis fari tion la vorto, kiun respondas la sama grupo en vortareto de alia lingvo, kiam estas dusenca.
Oni ne bezonas zorgi pri tio ĉar la senco de la frazo montros al la korespondanto, kiun el la du vortoj li devas preni.
Reciproke nia zorgo pri absoluta interkorespondeco de traduko inter la lingvoj, kondukis nin iafoje, precizigi vortojn per klarigo en parentezoj per malgrandaj skribsignoj.
| Ĉu vi ekspedos | jot | 38 | ||
| ĉiuj elspezoj enkalkulitaj | kov | 40 | ||
| krom | jio | 20 | ||
| 98 | = o | } jotkovjioo | ||
| transportelspezoj | dny | 32 | ||
| je nia kosto | eci | 13 | ||
| respondo antaŭ 24 horoj | ufa | 16 | ||
| 61 | = c | } dnyeciufac |
| En la okazo se | dui | 17 | ||
| tribunalo | xir | 46 | ||
| Hamburgo | let | 38 | ||
| 101 | = s | } duixirlets | ||
| kompetenta | eyp | 26 | ||
| atingi | ozy | 35 | ||
| enoficigon | oty | 31 | ||
| 92 | = i | } eypozyotyi | ||
| ekspertizisto | jro | 36 | ||
| necesega | maj | 30 | ||
| prokrasto | arn | 37 | ||
| 103 | = u | } jromajarnu | ||
| por | aog | 16 | ||
| dokumentaron | ien | 22 | ||
| prepari | sej | 35 | ||
| 73 | = o | } aogiensejo |
| Granda | laj | 29 | ||
| kinematografo | eky | 22 | ||
| Brindisi | dga | 21 | ||
| 72 | = n | } lajekydgan | ||
| tute | iru | 27 | ||
| detruita | hri | 34 | ||
| brulado | lwy | 44 | ||
| 105 | = w | } iruhrilwyw | ||
| imputebla | luy | 26 | ||
| elektro | imi | 22 | ||
| granda | laj | 29 | ||
| 77 | = t | } luyimilajt | ||
| paniko | pou | 27 | ||
| multnombraj | oto | 29 | ||
| viktimoj | ydo | 19 | ||
| 75 | = r | } pouotoydor |
| Naŭcent | ori | 26 | ||
| dekunu mil kvincent | pfo | 32 | ||
| naŭdektri | sze | 47 | ||
| 105 | = w | } oripfoszew |
| Proponu al ni firme por respondo post 48 horoj | pem | 36 | ||
| (sen signifo) | oue | 11 | ||
| moruoleon | lku | 34 | ||
| 81 | = x | } pemouelkux | ||
| ni havus | cij | 24 | ||
| aĉetanton | aja | 15 | ||
| surloke | rji | 35 | ||
| 74 | = p | } cijajarjip |
| Ni havas | cej | 23 | ||
| intencon | min | 36 | ||
| morgaŭ | hev | 36 | ||
| 95 | = l | } cejminhevl | ||
| renovigi | uco | 17 | ||
| aeroplano | anl | 33 | ||
| vojaĝon | yox | 34 | ||
| 84 | = a | } ucoanlyoxa | ||
| Nice | osi | 27 | ||
| Alĝero | ary | 26 | ||
| telegrafu | wry | 48 | ||
| 101 | = s | } osiarywrys | ||
| tagmezo | odi | 16 | ||
| ĉu | vcu | 35 | ||
| bela vetero | wua | 29 | ||
| 80 | = w | } odivcuwuaw |
| Aljuĝo | amb | 24 | ||
| velŝipo | yja | 20 | ||
| ĵaŭdo | msy | 42 | ||
| 86 | = c | } ambyjamsyc | ||
| telegrafu | wry | 48 | ||
| instrukciojn | mhy | 34 | ||
| Dakar | gru | 35 | ||
| 117 | = i | } wrymhygrui |
| Ni estas | jak | 28 | ||
| devigitaj | oze | 31 | ||
| interrompi | wio | 30 | ||
| 89 | = f | } jakozewiof | ||
| pro | duy | 20 | ||
| striko | lax | 40 | ||
| sendojn | isu | 28 | ||
| 88 | = e | } duylaxisue | ||
| avisu | ced | 19 | ||
| agentojn | aom | 21 | ||
| eksterlande | jai | 17 | ||
| 57 | = y | } cedaomjaiy |
| Kontraŭuloj | ank | 32 | ||
| akceptas | aeh | 15 | ||
| interkonsentan akordon | bhe | 21 | ||
| 68 | = j | } ankaehbhej | ||
| kondiĉe ke | fes | 32 | ||
| afero | anr | 37 | ||
| (sen signifo) | oue | 11 | ||
| 80 | = w | } fesanrouew | ||
| lundo | nit | 41 | ||
| aranĝita | bhi | 22 | ||
| telegrafu | wry | 48 | ||
| 111 | = c | } nitbhiwryc | ||
| viajn | ylz | 46 | ||
| proponojn | sod | 33 | ||
| kompromiso | xax | 49 | ||
| 128 | = u | } ylzsodxaxu |
Tiu tabelo ebligas konjugacii plenume la verbojn, kiuj estas nur parte en nia kodo, kaj nur kies infinitivon kaj pasintan participon ni donis.
Preni el ĉi kontraŭa tabelo la grupon al kiu respondos la formo, modo, tempo kaj persono kiun oni deziras uzi, kaj ĝin kunmeti kun la grupo kiu prezentas la infinitivon de la elektita verbo.
Ekzemploj :
| Lui | = 14 | aod |
| ni luos | = 14 + 20 | aodyud |
| ne luu | = 14 + 31 | aodywe |
| ĉu li luis | = 14 + 36 | aodyxy |
| Patenti | = 25 | dfy |
| ni patentis | = 33 + 25 | ytydfy |
| ĉu vi patentos | = 33 + 25 | yzedfy |
| ili ne patentu | = 32 + 25 | ywidfy |
NOTA. 1° — La grupoj de tiu tabelo povos esti kunmetataj kun la grupo prezentanta la infinitivon, ĉu antaŭe, ĉu poste, kiel montras la ĉi supraj ekzemploj ;
2° Ĉar la infinitivo kaj pasinta participo estas prezentitaj per unu grupo en nia kodo, ni volis ke niaj klientoj povos, en tre maloftaj okazoj, sed kiam ŝajnos necese, precizigi per tiu tabelo kiun el la du tempoj estas prenota.
| TEMPO | FORMO | |||
| Jesa | Nea | Demanda | ||
| Estanteco | 1 persono | 30 yti | 31 yus | 31 yxa |
| 2 persono | 31 yto | 32 yut | 32 yxe | |
| 3 persono | 32 ytu | 33 yuv | 33 yxi | |
| Estinteco | 1 persono | 33 yty | 35 yux | 34 yxo |
| 2 persono | 18 yub | 36 yuz | 35 yxu | |
| 3 persono | 19 yuc | 29 yva | 36 yxy | |
| Estonteco | 1 persono | 20 yud | 30 yve | 32 yza |
| 2 persono | 21 yuf | 31 yvi | 33 yze | |
| 3 persono | 22 yug | 32 yvo | 34 yzi | |
| Kondiĉa modo | 1 persono | 23 yuh | 33 yvu | 35 yzo |
| 2 persono | 24 yuj | 34 yvy | 36 yzu | |
| 3 persono | 25 yuk | 30 ywa | 37 yzy | |
| Imperativo | 2 persono | 26 yul | 31 ywe | |
| 3 persono | 27 yum | 32 ywi | ||
| Estanteca participo | 28 yun | 33 ywo | ||
| Estinteca participo | 29 yup | 34 ywu | ||
| Infinitivo | 30 yur | 35 ywy | ||
Tiu pruva litero ebligas telegrafi kun tuta certeco ke la konvenciaj vortoj ne estos difektitaj dum la transsendo nescie de la ricevanto. ĝi ankaŭ ebligas lin korekti facile kaj aŭtomate la kutimajn erarojn de traduko, sen la ripetoj, kiuj faras tempoperdon malutile al aferoj, kaj embarasas, malprofite al ofico telegrafajn fadenojn.
Post kiam oni adiciis la valorojn de la triliteraj grupoj kiuj konsistigas ĉiun konvencian vorton, preni el la ĉi kontraŭa tabelo la literon respondantan al trovita sumo kaj ĝin almeti al konvencia vorto. Ekzemple :
| dui | = | 17 |
| hme | = | 30 |
| hfa | = | 23 |
| Sumo : | = | 70 |
70 respondas en la tabelo la literon l
La transsendota vorto estos do : duihmehfal
Post kiam estas adiciitaj la valoroj de la 3 nombroj respondantaj la 3 grupojn de ĉiu vorto, rigardi en la ĉi kontraŭa tabelo, ĉu la deka litero de ĉiu el tiuj vortoj respondas la sumon de la adicio. Ekzemple :
| dui / hme / hfa / l | ||
| dui | = | 17 |
| hme | = | 30 |
| hfa | = | 23 |
| 70 | ||
70 estas unu el la valoroj de l
La vorto estas do korekte transsendita.
Se, male, la pruva litero ricevita ne korespondas kun la sumo, sin alturni je PARTO C (korektado de la eraroj), paĝoj 13-14.
| a | 9 | 34 | 59 | 84 | 109 | 134 | 159 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| b | 10 | 35 | 60 | 85 | 110 | 135 | 160 |
| c | 11 | 36 | 61 | 86 | 111 | 136 | 161 |
| d | 12 | 37 | 62 | 87 | 112 | 137 | 162 |
| e | 13 | 38 | 63 | 88 | 113 | 138 | 163 |
| f | 14 | 39 | 64 | 89 | 114 | 139 | 164 |
| g | 15 | 40 | 65 | 90 | 115 | 140 | 165 |
| h | 16 | 41 | 66 | 91 | 116 | 141 | 166 |
| i | 17 | 42 | 67 | 92 | 117 | 142 | 167 |
| j | 18 | 43 | 68 | 93 | 118 | 143 | 168 |
| k | 19 | 44 | 69 | 94 | 119 | 144 | |
| l | 20 | 45 | 70 | 95 | 120 | 145 | |
| m | 21 | 46 | 71 | 96 | 121 | 146 | |
| n | 22 | 47 | 72 | 97 | 122 | 147 | |
| o | 23 | 48 | 73 | 98 | 123 | 148 | |
| p | 24 | 49 | 74 | 99 | 124 | 149 | |
| r | 25 | 50 | 75 | 100 | 125 | 150 | |
| s | 26 | 51 | 76 | 101 | 126 | 151 | |
| t | 27 | 52 | 77 | 102 | 127 | 152 | |
| u | 28 | 53 | 78 | 103 | 128 | 153 | |
| v | 29 | 54 | 79 | 104 | 129 | 154 | |
| w | 30 | 55 | 80 | 105 | 130 | 155 | |
| x | 31 | 56 | 81 | 106 | 131 | 156 | |
| y | 32 | 57 | 82 | 107 | 132 | 157 | |
| z | 33 | 58 | 83 | 108 | 133 | 158 |
Se la pruva litero ne korespondas kun la suma valoro de grupoj de la vorto kiun ĝi finigas, tiu vorto estas malbone transsendita
Plej ofta eraro konsistas pro anstataŭigo de litero per alia. Tiu eraro estas ĉiam facile kaj rapide korektebla.
Ekzemple : slasgexhyc kozthoylef ricevita depeŝo (1).
Ĝia traduko donas :
| 36 | sla | Ni promesas | |
| 33 | sge | premio | |
| 42 | xhy | tridek mil | |
| 111 | egalas | c | (ĝusta vorto.) |
| 43 | koz | frankoj | |
| 37 | tho | seka vinbero | |
| 23 | yle | ŝtelisto | |
| 103 | ne egalas | f | (erara vorto.) |
Oni rimarkas :
1° Ke en la 2a vorto, la traduko de la grupo tho nenion signifas en la frazo ; do tho estas la erara vorto ;
2° Ke en la tabelo de la pruva litero la valoroj de f kiuj, plie aŭ malplie, alproksimiĝas al ricevita sumo 103, estas 89 kaj 114.
(1) Ni estas feliĉaj konstatigi specialan meriton kiu devenas el la fundamento nova de nia kodo. Ĉiu konvencia vorto prezentas 3 distingajn ideojn. Kiam vorto estas difektita pro telegrafa transsendo, nur unu el tiuj tri ideoj ne aperas al ricevinto. La aliaj konservas sian signifon ĝuste kaj ekmontras la sencon de la difektita grupo.
Tiel, pri donita ekzemplo, la adresato, kiu jam konas la faritan ŝtelon malprofite al lia korespondanto, neniel ŝanceliĝas ricevante la depeŝon, li estas certa ke nur la vorto "seka vinbero" ne estas laŭteksta.
Ne estas same en kompletvortaj kodoj, ĉar kiam vorto estas difektita, la tuta signifo ne kompreniĝas.
Rimedo por trovi kaj korekti la eraron
Adicii la valorojn de la du grupoj ĝuste transsenditaj ;
Tiel :
| 43 | koz | frankoj |
| + 23 | yle | ŝtelisto |
| = 66 |
Subtrahi tiun sumon el la du valoroj de f, 89 kaj 114 (plej proksimaj al 103).
| 89 | 114 | ||||
| - 66 | - 66 | ||||
| = 23 | = 48 |
Sin alturni je PARTO C (paĝoj 15 ĝis 42) al la "Tableaux" 23 kaj 48 ĉi supre montritaj de la rezultatoj kaj tie serĉi la grupojn kiuj havas nur unu literon malsame de la grupo tho.
Tiel : th-, t-o, -ho
La "Tableau" 23 donas tiun solvon :
bho signifanta aresto
La "Tableau" 48 donas alian :
two signifanta reformi, reform(ita)-(inta)
La senco de la frazo klare montras ke bho signifanta aresto estas sendita (1).
(1) Ni intence elektis okazon kiu donas solvojn el du diferencaj tabeloj, sed pli ofte okazas ke la serĉoj estas lokalizataj en unu tabelo.
Eblaj solvoj estas nur 3 ; sed pli ofte okazas ke solvoj estas nur 2 (okazo de la ekzemplo), kaj eĉ 1, kiu tiam estas necese bona.
Kompreneble, se konvencia vorto ricevita erare konsistas el 4 aŭ 7 literoj, la rimedo por trovi eraron estas same kiel ĉi supre elmontrita.
Aliaj eblaj eraroj
Tiuj eraroj estas maloftaj ; ni tamen volas klarigi pri tio kaj doni rimedon de korektado :
1° Pruva litero erara. — Povas okazi ke la pruva litero mem estas arara.
En tiu okazo la konvencia vorto estas ĝuste tradukebla kaj komprenebla.
2° Du eraraj literoj en sama grupo. — Procedi kiel por unu erara litero, sed serĉi en la tabeloj, la grupojn kiuj per du literoj diferencas, de la ricevita erara grupo.
3° Du eraraj literoj en du grupoj. — La fraza senco montras ke du grupoj nenion signifas en la erara vorto. Subtrahi nur el la du sumoj plej proksimaj al la pruva litero, la valoron de la grupo.
Poste procedi provŝanceliĝante kaj interpartigante la rezultaton de la subtrahoj tiel faritaj, inter la du aliaj grupoj.
4° Du literoj inversigitaj en sama grupo. — Povas ankaŭ okazi, sed tre malofte, ke du literoj estas inversigitaj en sama grupo.
En tiu okazo, la pruva litero ne montras la eraron, sed la telegramo estas nekomprenebla.
La korektado estas tre simpla ; sufiĉas inversigi la literojn de la sensignifa grupo, kaj oni ricevas du solvojn el kiuj unu estas necese bona.
5° Du inversigitaj literoj fine kaj ekkomence en du intersekvaj vortoj. — La pruva litero ne montras la eraron, sed la du grupoj estas sensignife. La korektado estas tre facile.
Anstataŭigi la finan literon de la unua grupo per la ekkomenca litero de la dua grupo kaj reciproke. La signifo de la du novaj grupoj estas necese ĝusta.
6° La ricevitaj vortoj konsistas el 2, 6 aŭ 9 literoj.
7° La ricevitaj vortoj konsistas el 5, 8 aŭ 11 literoj.
En tiuj du okazoj, eraro devenas el tio ke telegrafa oficisto malbone signifklarigis la signojn de la MORSE alfabeto aŭ forgesis transsendi literon.
Post kiam oni lokalizis la eraron en la grupo konsistigata el 2 aŭ 4 literoj, sin alturni al la specialaj tabeloj je PARTO C (paĝo 43) kie ni remarkigis ĉiujn erarojn kiuj devenas el malĝusta signifklarigo de signoj de la MORSE alfabeto.