Kelkaj vortoj pri ĉi tiu ilustrita vojaĝlibro
Dum Julio 1939 la desegnisto Joël Thézard (1884–1957, eldiri "ĵoel tezar") vizitis la arktan maron, trans la polusa cirklo kaj Norda Kabo, ĝis la insulo Spitzbergo. De siaj akvareloj kaj vojaĝnotoj li faris internacilingvan libron en 1946.
Kvankam malpli dika ol la franclingva versio, la esperanta enhavas 48-paĝojn (19×14 cm.), 31 bildojn, sur sufiĉe bona papero. Tio estis bela realigo, tre gratulinda ĵus post la milito, kun helpo de la Societo Franca por Disvastigo de Esperanto kaj de la Franca Esperanto-Instituto.
Kuriozaĵoj en ĉi-tiuj vojaĝnotoj, kia glacimaro sub noktomeza suno, belaĵoj, kiaj koloroj, travideblecoj, glaciĥaosoj, strangaĵoj, kia spektra ombro en nebulo, subite, imprese realiĝas.
La aŭtoro allasas al la legantoj la taskon klarigi per ĉio-tio la universalajn demandojn — ĉu la sama suno brilas ĉiuloke… ĉu en tia loko estas pli facile renkonti sin… ĉu la legado travivigas ion…
Pri esploroj kaj esploristoj
La libro datumas de la jaroj 1930, kiam la polusaj esploroj ankoraŭ estis afero ĝenerale atentata ; jen notoj por skizi la tiaman vidpunkton.
Dum pluraj jarcentoj nur kelkaj Rusaj gentoj konis la ekziston de Spitzbergo ; ŝajnas ke oni taksis ĝin kia parto de Grenlando. La granda riĉeco de ĝia ĉirkaŭaĵo per fiŝoj kaj balenoj kaŭzis gravajn rivaladojn inter Eŭropaj landoj ekde la XVIIa jarcento. Konsekvence malaperis pluraj specioj, jam en tiu epoko. Spitzbergo restis nenies propraĵo ĝis 1924, kiam ĝi fariĝis Norvega lando. Hodiaŭ la oleo de nafto anstataŭigis la grason de balenoj.
Turisma krozado en tiu regiono polusa estis eksterordinara vojaĝcelo dum la jaroj 1930, kaj ankoraŭ longtempe restis rezervita al socia elito. Hodiaŭ tio aspektas preskaŭ banala pro la facileco aerveturi kaj pro varmiĝo de la terklimato.
Notindas ke en 1936 la tuta pereo de la velŝipo Pourquoi-pas ? (eldiri "purkŭapa?", t.s. Kial ne ?) kun la fama Komandanto Charcot (eldiri "ŝarko") provokis grandegan emocion. Komandanto Charcot estis unu el la membroj de la Franca Akademio de Sciencoj kiuj subskribis petagnoskon por ke Esperanto estu instruata en la lernejoj, en Junio 1924 ; tiu petskribo multe kontribuis por ĉesigi la malpermeson de Esperanto en la lernejoj — duonsukceso, tamen grava sukceso ĉi-tiam. Charcot videblas en la apuda foto publikigita stereoskopie en la bulteno de Stereo-Klubo Franca (Stéréo-Club Français) en 1933.
Kelkajn jarojn antaŭe, estis malkovrita la Norvega-Sveda ekspedicio Andrée, malaperinta en 1897, kies terura aventuro, balonvetura kaj piedira, subite klariĝis kaj tuj estis tradukita de Stellan Engholm (Per balono al la poluso, 1930).
Iom pli frue, en 1928, la direktebla balono Italia de Humberto Nobile kraŝis sur la bankizo. Tio kaŭzis la morton de Roald Amundsen kiu aviadile provis savi la postvivantojn kaj siavice kraŝis.
Postaj polusesploristoj aŭ maristoj kiaj Paul-Émile Victor, Alain Bombard, Jacques-Yves Cousteau, Jean-Louis Étienne bonŝance ne ricevis la morton interŝanĝe de ilia alfronto kontraŭ la fortoj de Naturo — de Homo.
Ankaŭ la aŭtoro de ĉi-tiu libro volis vidi kaj iomete sperti. Tra lia maniero raporti observojn, lia stilo, liaj citaĵoj kaj la listo de liaj verkoj, iom diveneblas, kia homo li estis. Travivaĵoj kaj renkontiĝoj estas komuna celo ĉe homoj, ĉe la esploristoj kaj ĉe iliaj legantoj, kvankam ne samriske — la ursoj renkonteblaj en la stratoj de Hammerfest ĉiuj estas pajloŝtopitaj. La bibliografia slipo de J. Thézard en la Biblioteko Nacia de Francio estas : data.bnf.fr/10293358/joel_thezard.
Pri la elektronika reeldono
Ĝi estas kompleta, per plenteksta html-formato. La 14 ĉapitroj estas nun legeblaj en tiom da interretaj paĝoj.
La akvareloj kaj fotoj (presitaj senkolore) post la skanado tamen ricevis informadikan retuŝon por iom diskretigi ilian tro malfajnan vefton, kiu aspektas beleta sur malnova papero sed malnormala en komputila ekrano, kaj por senigi kelkajn troajn inksputojn.
Alia reeldono (pdf-skanaĵo pli bajto-peza) estas videbla en la riĉa bitoteko de Hispana Esperanto-Federacio : esperanto.es.
Unu demando — Ĉu la originalaj akvareloj de Joël Thézard ankoraŭ videblas ?
Bonan legadon kaj rigardadon, bonan vojaĝon…
Esperanto-Biblioteko Hippolyte Sebert
☼
Ligiloj :
- Kovra paĝo
- De la sama verkisto
- Dediĉo
- Mapo de la vojaĝo en la Polusaj Regionoj
- I. Al la noktomeza suno
ŝipo Fuko Thorshavn (Feroaj Insuloj) Ondverdarnos (Islando) - II. Trans la polusan cirklon
diplomo astronomiaj observoj - III. Insulo de l’Arkta Glacia Oceano
truita roko de Jan Majen vulkano Berenberg - IV. Isbergoj
- V. Ĉe la bankizo
glacitavolego glacitavolego terkoloraj makuloj - VI. Kiel aspektas la bankizo
- VII. Kiel eble plej norden
glacitavolego - Mapo de Spitsbergo
- VIII. Magdalena Golfeto, en Spitsbergo
glaciejo Gule glaciejo Waggon Way glaciejo Adam - IX. La Spitsberga spektro
spektro kun ĉirkaŭaj ĉielarkoj el "Fundamenta Krestomatio" - X. King’a Golfeto, en Spitsbergo
golfeto King noktomeza Suno - XI. Templa Golfeto, en Spitsbergo
Templa golfeto isbergoj trenreta ŝipo - XII. En Norvegujo
Norda Kabo urso en Hammerfest Lyngsfordo Tromsœ Narvik - XIII. Ree trans la polusan cirklon
Bergen jaĥto Ora Cirklo - XIV. Klarigoj pri la noktomeza suno
teoria figuraĵo mezvarma regiono polusa cirklo polusa regiono - Enhav-tabelo
- Kolekto de Franca Esperanto-Instituto